دتکتور حرارتی چیست ؟

آتش‌سوزی همراه با افزایش حرارت است که اغلب بیشتر از دمای طبیعی محیط فضاهای ساختمانی است. در چنین شرایطی، دمای آتش یکی از مؤثرترین علائم برای تشخیص وقوع حریق است. برای این منظور، انواع دتکتور حرارتی یا Thermal Detector طراحی شده‌اند.

این دتکتورها به دمای محیط یا افزایش غیرطبیعی دما حساس هستند. اصول کار آنها بسیار ساده است؛ زیرا حرارت غیرمعمول به عنوان نشانه‌ای از وقوع حریق در فضاهای ساختمانی مورد توجه قرار می‌گیرد.

دتکتورهای حرارتی به عنوان یکی از ابزارهای رایج برای اطلاع‌رسانی در فضاهای ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنها برای استفاده در محیط‌های محدود بهینه شده‌اند، زیرا دامنه تشخیص آنها برای حرارت‌های کوچک حاشیه زیادی دارد. به همین دلیل، برای مکان‌هایی مانند فضاهای مسکونی و اداری، یکی از بهترین انتخاب‌ها محسوب می‌شوند.

در نهایت، دتکتورهای حرارتی نه تنها در تشخیص وقوع حریق بلکه در محافظت از سیستم‌های تهویه‌ی مطبوع نیز نقش مهمی دارند.

مطالب مورد مطالعه این مقاله :

دتکتور حرارتی چیست؟
کاربرد دتکتور حرارتی چیست؟
انواع دتکتور حرارتی چیست؟
نصب دتکتور حرارتی چیست ؟
قینت دتکتور حرارتی چیست؟

دتکتور حرارتی چیست؟ بر اساس استانداردها و طراحی خود، برای تشخیص دما یا افزایش دمای مشخصی طراحی شده‌اند. در این دستگاه‌ها، قسمتی وجود دارد که به طور حساس به تغییرات دما واکنش نشان می‌دهد. این قسمت می‌تواند شامل یک مقاومت، دو قطعه فلزی یا یک روکش باشد. این دتکتورها همگی بر اساس تشخیص تغییرات دما و افزایش حرارت، خطر حریق را تشخیص می‌دهند و اعلام آن به کنترل پنل را انجام می‌دهند، اما در نحوه عملکرد، اختلافاتی وجود دارد.

در صورتی که تشخیص حرارت توسط دو قطعه فلز انجام شود، این دتکتور حرارتی را به عنوان آشکارساز حرارتی بی‌مثال شناخته می‌شود. در این نوع، دو قطعه فلز با دمای انبساط مختلف به یکدیگر متصل شده و در داخل دستگاه قرار دارند. با افزایش دما، قطعه‌ای از دو فلز که دمای انبساط آن پایین‌تر است، منبسط می‌شود و باعث خم شدن هر دو قطعه می‌گردد. این خم شدن باعث برقراری اتصال بین آن‌ها از طریق یک کنتاکت می‌شود. این اتصال برقرار شده، به وجود آمدن یا قطع جریان الکتریکی را فراهم می‌کند و در نتیجه، خطر حریق را به پنل مرکزی اعلام می‌کند.

کاربرد دتکتور حرارتی چیست ؟

کاربرد دتکتور حرارتی چیست ؟ معمولاً به عنوان یک انتخاب معقول برای محیط‌هایی استفاده می‌شود که دارای شرایطی هستند که دتکتورهای دودی نمی‌توانند به‌خوبی عمل کنند، مانند محیط‌هایی که دود و آلودگی هوا به صورت طبیعی و یا ناشی از فرایندهای صنعتی وجود دارد. این دتکتورها به‌طور خاص برای مکان‌هایی که تمایل به فعال شدن زودرس دتکتورهای دودی وجود دارد مناسب نیستند، مانند آشپزخانه‌ها یا اتاق‌های حمام که دود تولید نمی‌کنند، اما ممکن است دما به سرعت افزایش یابد.

مقاله پیشنهادی : بیم دتکتور چیست ؟

انواع دتکتور حرارتی چیست ؟

دتکتور حرارتی ثابت : این دتکتورها برای عملکرد در دمای ثابت طراحی شده‌اند. الگوی طراحی این دتکتورهای حرارتی این است که در صورت رسیدن دمای محیط به حد خطرناک، دتکتور وقوع حریق را اعلام می‌کند. مقدار دمای حد خطرناک نیز قابل تنظیم است. بنابراین، اگر دمای محیط پایش شده توسط دتکتور حرارتی از حد تنظیم شده بالاتر برود، دتکتور وقوع حریق را اعلام خواهد کرد.در طراحی این دتکتورها، از دو فلز با ضریب انبساط متفاوت استفاده شده است. در دمای معمولی، این دو فلز چسبیده به هم عملکردی یکسان دارند. اما در دماهای زیاد، مقدار انبساط مقاومت آنها باعث خم شدن تیغه و عملکرد دتکتور خواهد شد که در نهایت به اعلام حریق منتهی می‌شود.کاربرد این دتکتورهای حرارتی ثابت، مناسب برای نصب در مکان‌هایی با شرایط افزایش سریع دما است. اما در مکان‌هایی که دائماً با نوسان‌های دما مواجه هستند، استفاده نمی‌شوند. به عنوان مثال، محیط‌های آشپزخانه و آزمایشگاه با مقدار دمای محیط بالا، مناسب برای نصب این نوع دتکتورها هستند.
دتکتور حرارتی افزایشی : دتکتور حرارتی افزایشی، حساس به مقدار سرعت افزایش دمای محیط است و در صورتی که این سرعت از یک حد مشخص بیشتر باشد، وقوع حریق را اطلاع می‌دهد. بنابراین، عملکرد Thermal detector افزایشی تحت تأثیر دو عامل زمان و دما قرار دارد. این دتکتورها نسبت به تغییرات کند دمای محیط عکس‌العمل نشان نمی‌دهند، اما در مقابل تغییرات سریع افزایشی دما کاملاً حساس هستند.برای طراحی دتکتور حرارتی افزایشی، از دو حسگر متفاوت ترمیستوری و ترموکوپلی استفاده می‌شود که در داخل و خارج محفظه بسته دتکتور نصب می‌شوند. زمانی که افزایش دمای محیط اندک و یا نرخ رشد افزایشی دما کند است، هر دو سنسور داخلی و خارجی مقدار دمای یکسانی را نشان می‌دهند.اما در صورت وقوع حریق و افزایش سریع دمای محیط، مقدار دمای سنس شده حسگر بیرونی با حسگر درونی متفاوت است، به دلیل کندی تشخیص حسگر درونی Thermal detector. به‌این‌ترتیب، با حضور این اختلاف دمای دو حسگر، وقوع رخداد حریق شناسایی می‌شود.حساسیت دتکتور حرارتی افزایشی نسبت به دتکتور حرارتی ثابت بالاتر است و دقت عملکرد آن در تشخیص رخداد حریق نیز بهتر است. به همین دلیل، شرایط کاربرد بهتر و متداول‌تری برای نمونه‌های Thermal detector ثابت وجود دارد.البته معمولاً از این دتکتور حرارتی در مکان‌هایی که تغییرات دمایی سریع دارند، استفاده نمی‌شود. عمده کاربرد این دتکتورها در فضاهایی مانند آشپزخانه، سالن‌های تولید کارخانجاتی، انبارهای کوچک، اتاق‌های اداری، و دیتا سنترها و غیره است.
دتکتور حرارتی خطی : دتکتور حرارتی خطی برای پایش سرتاسری محیط‌های ساختمانی طراحی ‌شده است. این دتکتورها نوعی کابل حساس به دما هستند که در فضاهای متنوع ساختمانی نصب می‌شوند. مقدار جریان الکتریکی ثابتی از داخل این کابل عبور می‌کند. در انتهای کابل از مقاومت مخصوص استفاده ‌شده است تا مقدار تلرانس جریان عبوری را محدود نماید. در صورت وقوع حریق و افزایش دمای محیط، مقاومت کابل Thermal detector خطی تغییر می‌کند. لذا مقدار جریان عبوری آن دست‌خوش تغییرات شدیدی خواهد شد که در نهایت معیار وقوع حریق است.از دتکتور حرارتی خطی برای پایش سرتاسری فضاهای ساختمانی استفاده می‌شود. در عین‌ حال، این نوع دتکتور مناسب مکان‌ها با محدودیت نصب تجهیزات است. همچنین، از این کابل حساس به حرارت برای طراحی سیستم اعلام حریق در فضاهای آلوده، پر از گردوخاک، محیط‌های مرطوب و غیره استفاده می‌شود.
دتکتور حرارتی ترکیبی : این نوع دتکتور به هر دو شرایط افزایش دما و دمای ثابت بسیار بالا حساس است. لذا عملکرد دقیق‌تری به نسبت دیگر دتکتورهای حرارتی برای تشخیص وقوع حریق دارد. در هنگام حریق، اغلب با شرایط افزایش دما مواجه هستیم؛ اما گاهاً مقدار حرارت تولید شده به حد نصاب وقوع حریق تعریف‌ شده نمی‌رسد.در چنین شرایطی، دتکتورهای Thermal detector ثابت عملکرد مناسبی ندارند. به‌علاوه، شرایط حریق در فضاهای باز ساختمانی متنوع است. این امر به این دلیل است که آتش رخ داده است؛ اما دمای محیط دست‌خوش حرارت بالایی نیست. همچنین، گاهاً پایش نرخ سرعت افزایش حرارت می‌تواند منجر به بروز خطای تشخیص آتش شود، به‌عنوان مثال، در فضای آشپزخانه که با تغییرات دمایی سریع مواجه است.برای رفع محدودیت‌های مدل‌های افزایشی و ثابت، دتکتورهای Thermal detector ترکیبی طراحی شده‌اند. این دتکتورها از دو قابلیت در شرایط بهینه و با تنظیم درست بهره‌مند هستند، به‌طوری‌که نرخ افزایش دما را با دقت خوبی در صورت رسیدن به دماهای بالا و خطرناک پایش می‌کنند.

نصب دتکتور حرارتی چیست ؟

به طور کلی، برای نصب انواع دتکتور حرارتی ، نکات زیر را در نظر بگیرید:

1. انتخاب مکان مناسب : مکان نصب باید به گونه‌ای انتخاب شود که دتکتور بتواند به بهترین شکل از تغییرات دما در محیط پایش کند و حرارت تولید شده از رخدادهای مثل حریق را به‌خوبی تشخیص دهد.

2. اجتناب از مکان‌های خطرناک : دتکتورها باید از مکان‌های خطرناکی که ممکن است در معرض آتش‌سوزی یا دمای بالا قرار گیرند، دور نگهداری شوند. به‌عنوان مثال، از نصب دتکتورها در نزدیکی منابع حرارتی یا مکان‌هایی که احتمال نور مستقیم آفتاب را دارند، پرهیز کنید.

3. رعایت فاصله مناسب : دتکتورها باید به فاصله مناسبی از دیوارها، سقف، و سایر اشیاء نصب شوند تا بهترین عملکرد را داشته باشند و مسدود نشوند.

4. تست و عیب‌یابی منظم : پس از نصب، دتکتورها باید به‌صورت منظم تست شوند تا اطمینان حاصل شود که به درستی عمل می‌کنند. همچنین، در صورت وجود هرگونه عیب یا نقص، باید به‌سرعت تعمیر یا تعویض شوند.

5. رعایت دستورالعمل‌های تولید کننده : همواره دستورالعمل‌های تولید کننده دتکتورها را بررسی کرده و برای نصب، تنظیمات و عیب‌یابی آنها را رعایت کنید.

6. توجه به محیط و شرایط عملیاتی : در نصب دتکتورها، شرایط عملیاتی و محیطی را که ممکن است بر عملکرد آنها تأثیرگذار باشند، مورد توجه قرار دهید. به‌عنوان مثال، برای فضاهای مرطوب، از دتکتورهای مقاوم در برابر آب استفاده کنید.

7. آموزش استفاده و نگهداری : کاربران باید آموزش داده شوند که چگونه دتکتورها را تست کنند و در صورت لزوم عملیات نگهداری و تعمیرات اولیه را انجام دهند.

8. نظارت مداوم : پس از نصب، نظارت مداوم بر عملکرد دتکتورها و اطمینان از اینکه همیشه در وضعیت کاری مناسب هستند، ضروری است.

قیمت دتکتور حرارتی چیست ؟

قیمت دتکتورهای حرارتی متفاوت است و بستگی به عواملی دارد مانند جنس مواد ساخت، کشور تولید و تاییدیه‌های استاندارد. همچنین، در هر برند، قیمت دتکتورهای حرارتی ثابت و افزایشی ممکن است متفاوت باشد. این تفاوت‌ها می‌تواند ناشی از تفاوت‌های فنی و کیفیتی بین مدل‌ها باشد. به‌طور کلی، قیمت‌ها ممکن است در بازارهای مختلف نیز متفاوت باشند و ممکن است با نوع و مناسبیت دتکتورها همخوانی داشته باشد.

بعلاوه، تفاوت در سطح تکنولوژی، قابلیت‌ها، و مشخصات فنی نیز می‌تواند به تفاوت در قیمت‌ها منجر شود. به‌عنوان مثال، دتکتورهایی که دارای ویژگی‌های پیشرفته‌تری هستند، ممکن است قیمت بالاتری داشته باشند. همچنین، مدل‌هایی که دارای تاییدیه‌های جهانی و استانداردهای بین‌المللی هستند، اغلب قیمت بیشتری دارند زیرا اعتبار و قابلیت اطمینان بیشتری دارند.