فروشگاه برق و اتوماسیون صنعتی | فروش برق صنعتی 
در ادامه آموزش‌های ما در زمینهٔ آتش‌نشانی، به بحث اسپرینکلر چیست ؟و انواع آنها می‌پردازیم. در این مقاله، سوالاتی مانند اجزای اسپرینکلر چیست ؟ مایع داخل اسپرینکلر چیست ؟ و لوله‌کشی اسپرینکلر چیست ؟ مورد بررسی قرار می‌گیرد. امیدواریم با مطالعه این مقاله، به پاسخ سوالات شما در این زمینه برسیم.
مقاله پیشنهادی : انواع خاموش کننده های آتش
اسپرینکلر چیست؟
استفاده از آب به عنوان یکی از موثرترین عوامل خاموش‌کننده در سیستم‌های اسپرینکلر مورد توجه قرار می‌گیرد. در این سیستم‌ها، هنگامی که حرارت یا دود شناسایی می‌شود، اسپرینکلرها به طور خودکار آب را منتشر کرده و آتش را کنترل می‌کنند، از گسترش آن جلوگیری می‌کنند و اموال و جان افراد را حفاظت می‌کنند. در عین حال، سیستم‌های پاشش آب نیز برای مقابله با حریق و سرکوب آتش استفاده می‌شوند، به‌ویژه در شرایطی که امکان فراهم کردن جریان آب مناسب برای خاموش کردن آتش محدود است. این سیستم‌ها طراحی شده‌اند تا با کاهش سرعت گرمای موجود در آتش، قبل از اینکه نیاز به مداخله دستی برای خاموش کردن آتش پیش آید، آتش را خاموش کنند.
طرز کار اسپرینکلر جزء مسائلی است که ممکن است برای بسیاری از افراد جالب باشد. اسپرینکلرها در واقع به عنوان آبپاش‌هایی عمل می‌کنند که به سیستم لوله‌کشی آب شهری متصل شده‌اند و هر کدام از آنها دارای یک حباب شیشه ای حساس به گرما یا یک اتصال فلزی دو طرفه هستند که به یک آلیاژ قابل اشتعال متصل شده است. این حباب شیشه ای یا اتصال فلزی، به وسیله‌ی یک لنز فشار نگهدارنده، جریان آب را پشت لوله کنترل می‌کند. در واقع، این لنز، به عنوان یک پلاگین عمل می‌کند که جلوی جریان آب را می‌گیرد تا زمانی که دمای اطراف آن به دمای طراحی شده حباب برسد.
در سیستم استاندارد اسپرینکلر، هر اسپرینکلر به طور مستقل و در لحظه‌ای که درجه حرارت تعیین شده توسط استانداردها را برآورده می‌کند، فعال می‌شود. به این ترتیب، اسپرینکلرها به‌طور موثر در نزدیکی منطقه آتش‌سوزی فعال می‌شوند و به طور معمول، در همان نقطه‌ای که آتش ایجاد شده است، آتش را خاموش می‌کنند. این روش باعث می‌شود که فشار آب به طور زیادی از نقطه شروع آتش‌سوزی کمتر باشد و خسارات احتمالی به ساختمان به حداقل برسد.
اجزای اسپرینکلر چیست ؟
- درپوش (cap): درپوش اسپرینکلر، قسمتی از ساختار آن است که مسئول انتقال آب به صورت پراکنده به منطقه‌ای که در آن حریق رخ داده است.
- دفلکتور (Deflector): دفلکتور به عنوان یک صفحه منحرف کننده جریان آب عمل می‌کند و باعث می‌شود جریان آب به قطعات کوچکتری تقسیم شود. این تقسیم‌بندی جریان آب با دفلکتور، منجر به ایجاد شعاع بزرگتری برای اطفاء حریق توسط اسپرینکلر می‌شود.
- قاب (Frame):قاب یا قسمت اصلی اسپرینکلر، بخشی از ساختار آن است که اجزای دیگر را در بر می‌گیرد و محل نصب درپوش را فراهم می‌کند.
- سنسور حرارتی (Thermal Sensor): سنسور حرارتی، که به طور گسترده به عنوان حسگر دما نیز شناخته می‌شود، یک قطعه است که در تماس با درپوش اسپرینکلر قرار می‌گیرد. در صورت افزایش دما به حد مشخصی، این سنسور حرارتی باز می‌شود و اجازه می‌دهد دفلکتور به کار خود ادامه دهد.
- لوله‌ها و لوله‌کشی (Piping): لوله‌ها برای انتقال آب از منبع تامین آب به اسپرینکلرها استفاده می‌شود. این لوله‌ها معمولاً از جنس فلزی مانند مس یا فولاد باشد.
- مایع (Water): مایعی که درون اسپرینکلر قرار می‌گیرد و در صورت فعال شدن اسپرینکلر، از طریق سرشعله‌ها به منطقه مورد نیاز منتقل می‌شود تا آتش را خاموش کند.
این اجزای اساسی اسپرینکلر، نقش بسیار مهمی در پیشگیری از گسترش آتش و حفاظت از ساختمان‌ها و افراد دارند.
انواع اسپرینکلر آتش نشانی
اسپرینکلرها از نظر نحوه عملکرد، نوع واکنش، و طریقه نصب به انواع زیر تقسیم می‌شوند:
1. بر اساس نحوه عملکرد:
– اسپرینکلرهای فعال : این نوع اسپرینکلرها هنگام شناسایی حرارت یا دود به طور خودکار فعال می‌شوند و آب را تخلیه می‌کنند.
– اسپرینکلرهای غیرفعال : این نوع اسپرینکلرها نیاز به فعال‌سازی دستی یا ارسال سیگنال برای عملکرد خود دارند.
2. بر اساس نوع واکنش:
– اسپرینکلرهای حرارتی : این اسپرینکلرها هنگامی که دما به سطح مشخصی می‌رسد، به طور خودکار فعال می‌شوند.
مقاله پیشنهادی : دتکتور حرارتی چیست؟
– اسپرینکلرهای دودی : این نوع اسپرینکلرها به تشخیص دود فعال می‌شوند و آب را تخلیه می‌کنند.
مقاله پیشنهادی : دتکتور دودی چیست؟
3. بر اساس طریقه نصب:
– اسپرینکلرهای آویزان : این اسپرینکلرها از سقف آویزان شده و آب را به طور عمودی تخلیه می‌کنند.
– اسپرینکلرهای زمینی : این اسپرینکلرها بر روی لوله‌هایی نصب می‌شوند که از زمین بلند می‌شوند و آب را به طور افقی تخلیه می‌کنند.
– اسپرینکلرهای جانبی : این اسپرینکلرها بر روی دیواره‌ها یا ستون‌های ساختمان نصب می‌شوند و آب را به طور افقی تخلیه می‌کنند.
این تقسیم بندی‌ها برای انتخاب و استفاده مناسب از اسپرینکلرها در مکان‌ها و شرایط مختلف بسیار اهمیت دارد.
مایع داخل اسپرینکلر چیست ؟
در داخل حباب شیشه‌ای اسپرینکلرها، دو فاز مایع و بخار مایع به کار گرفته شده است. در بیشتر موارد، از الکل در فاز مایع استفاده می‌شود. عملکرد اصلی این اسپرینکلرها بر اساس انبساط مایعی است که درون حباب خاص این ابزار وجود دارد. این انبساط مایعی باعث کاهش حجم فاز گازی درون حباب شیشه‌ای می‌شود نسبت به فاز مایع آن، که این امر به‌طور موثر در عملکرد واکنشگری این اسپرینکلرها تأثیرگذار است.
تفاوت رنگ مایع اسپرینکلر در زیر مشخص شده است:
- نارنجی: حباب شیشه ای دارای مای رنگ نارنجی برای دمای 57 درجه سانتیگراد طراحی شده‌اند.
- قرمز: حباب شیشه ای دارای مایع رنگ قرمز برای دمای 68 درجه سانتیگراد طراحی شده‌اند.
- زرد: حباب شیشه ای دارای مایع رنگ زرد برای دمای 79 درجه سانتیگراد طراحی شده‌اند.
- سبز: حباب شیشه ای دارای مایع رنگ سبز برای دمای 93 درجه سانتیگراد طراحی شده‌اند.
- آبی: حباب شیشه ای دارای مایع رنگ آبی برای دمای 141 درجه سانتیگراد طراحی شده‌اند.
- بنفش: حباب شیشه ای دارای مایع رنگ بنفش برای دمای 182 درجه سانتیگراد طراحی شده‌اند.
لوله کشی اسپرینکلر چیست؟
سیستم لوله‌کشی اسپرینکلر می‌تواند به سه روش مختلف اجرا شود که انتخاب روش مناسب بستگی به عواملی مانند وضعیت ساختمان، شرایط منابع آب، و نحوه ورود آب به ساختمان دارد. این سه روش شامل روش درختی (Tree)، روش حلقه‌ای (Looped) و روش شبکه‌ای (Gridded) هستند.
روش درختی:در این روش، آب از یک مسیر اصلی به اسپرینکلرها منتقل می‌شود، اما به دلیل استفاده از یک مسیر تنها، افت فشار آب بیشتری اتفاق می‌افتد که ممکن است باعث کاهش عملکرد اسپرینکلرها شود.
روش حلقه ای:در این روش، دو مسیر مستقل برای انتقال آب به اسپرینکلرها وجود دارد که به افزایش بازدهی و کاهش افت فشار آب کمک می‌کند. این روش مناسب‌تر از روش درختی است و در مواقعی که نیاز به کاهش افت فشار دارید، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش شبکه‌ای:در این روش، از چندین مسیر مستقل برای انتقال آب به اسپرینکلرها استفاده می‌شود که باعث کاهش قابل توجهی در افت فشار و افزایش بازدهی سیستم می‌شود. این روش معمولاً در ساختمان‌ها و مناطقی که نیاز به پوشش گسترده‌تری دارند، استفاده می‌شود و عملکرد بهتری نسبت به روش‌های دیگر دارد.
انواع سیستم های اسپرینکلر آتش نشانی
- سیستم اسپرینکلر تر
- سیستم اسپرینکلر خشک
- سیستم اسپرینکلر سیلابی
- سیستم اسپرینکلر پیش عملگر
سیستم های اسپرینکلر تر
در سیستم اسپرینکلر، آب تحت فشار بالا در لوله‌ها تا پشت اسپرینکلرها حفظ می‌شود. هنگام وقوع حریق و افزایش دما، حباب شیشه‌ای در دهانه اسپرینکلر می‌شکند و اسپرینکلر به طور خودکار باز می‌شود، اجازه می‌دهد تا آب تخلیه شده و حریق مهار شود.
سیستم های اسپرینکلر خشک
در سیستم خشک از هوای فشرده درون لوله ها استفاده می‌شود. زمانی که اسپرینکلر فعال می‌شود، هوای فشرده تخلیه شده و افت فشار درون لوله باعث باز شدن شیر سیستم و ورود آب به شبکه لوله کشی و در نهایت تخلیه شدن از اسپرینکلر می‌شود. سیستم خشک نسبت به سیستم تر از سرعت عمل پایین تری برخوردار است. در صورتی که فشار آب در شبکه اسپرینکلر خشک دچار افت شود، باید از کلید خودکار و پمپ کمکی استفاده شود.
سیستم های اسپرینکلر سیلابی
در سیستم سیلابی، همه اسپرینکلرها به صورت باز نگهداشته می‌شوند و آب تحت فشار در پشت شیر کنترل اتوماتیک نگهداری می‌شود. در صورت وقوع حریق، سیستم اعلام با ارسال سیگنال باز کردن شیر کنترل را فراهم می‌کند، که باعث ورود آب به سیستم و تخلیه آن از تمامی اسپرینکلرها می‌شود. این سیستم به دلیل سرعت بالای تخلیه آب، از موثرترین روش‌های مهار حریق استفاده می‌کند.
سیستم های اسپرینکلر پیش عملگر
در زمان وقوع حریق، سیستم اعلام با ارسال سیگنال، شیر کنترل را باز می‌کند و آب وارد سیستم می‌شود. در این سیستم، ارسال سیگنال مستقیماً از دتکتور انجام نمی‌شود؛ بلکه تجهیزات سیستم اعلام حریق از طریق دستگاه کنترل مرکزی به شیر کنترل سیستم دستور می‌دهند. این نوع سیستم معمولاً در محیط‌هایی که اثرات منفی آب بر تجهیزات احتمالی استفاده می‌شود.
تصورات غلط در مورد شبکه اسپرینکلر چیست ؟
ترس از تخلیه آب ناخواسته اغلب به دلیل ایده‌های غلط و اطلاعات نادرستی است که درباره عملکرد اسپرینکلرها وجود دارد. در واقع، اسپرینکلرها طراحی شده‌اند تا فقط در صورت بروز حریق و افزایش حرارت به میزان مشخصی عمل کنند. آنها ناگزیراً به تماس با حرارت منتشر شده از آتش و نه به دلیل اشتعال شومینه یا روشن شدن اجاق گاز فعال می‌شوند. این اطمینان را به ساکنان می‌دهد که تخلیه آب ناخواسته بسیار نادر و بسیار محدود خواهد بود و اسپرینکلرها تنها در مواقع ضروری و در شرایط حریقی واقعی فعال می‌شوند. این امر باعث افزایش اطمینان و اعتماد به این سیستم‌های حفاظتی می‌شود که واقعاً برای ایمنی و امنیت ساختمان بسیار حیاتی هستند.
یکی از ابهامات رایج در مورد عملکرد شبکه‌های اسپرینکلر است. واقعیت این است که هر اسپرینکلر در سیستم مستقل عمل می‌کند و تنها زمانی فعال می‌شود که دما در نقطه مربوطه به سطح مشخصی برسد. بنابراین، تنها اسپرینکلر‌هایی که در نزدیکی حریق قرار دارند و دما در محدوده‌ی عملکرد آنها افزایش می‌یابد، فعال می‌شوند. این به این معناست که در صورت بروز حریق در یک نقطه، تنها اسپرینکلرهای مربوط به آن نقطه فعال خواهند شد و سایر اسپرینکلرها بی‌تاثیر خواهند بود. این امر به کاهش هدر رفتن آب و کنترل بهتر آتش در محیط کمک می‌کند و همچنین از خسارات احتمالی به دلیل تخلیه آب ناخواسته جلوگیری می‌کند.
استفاده از سیستم‌های اسپرینکلر به عنوان یک راهکار حریق آمادگی و ایمنی بسیار موثر است. این سیستم‌ها نه تنها در زمان بروز حریق به طور موثری آتش را کنترل می‌کنند و خسارات را کاهش می‌دهند، بلکه احساس اطمینان و آرامش بیشتری را به افراد در محیط کار و زندگی فراهم می‌کنند. از طریق داشتن یک سیستم اعلام حریق و اسپرینکلر قابل اعتماد، افراد می‌توانند اطمینان حاصل کنند که در صورت بروز حریق، تدابیر ایمنی لازم به طور خودکار اتخاذ می‌شود و احتمال خسارت به اموال و مالیات آنها کاهش می‌یابد. این نوع سیستم‌ها همچنین می‌توانند ارزش افزوده‌ای به ملک شما بیافزایند و در نهایت، به بهبود کیفیت زندگی و کار شما کمک کنند.
